تلیسه چیست؟ این پرسش در دنیای دامپروری از اهمیت بالایی برخوردار است و اطلاع کامل از آن میتواند نقش مهمی در پرورش و به ثمر رساندن گوسالههای شیری و بارده ایجاد کند. شناخت راهکارهای تغذیه، بارداری و زایش بهموقع در این گوسالهها از علوم مهم در صنعت دام و دامپروری است و نقش مهمی در ارتقاء آن ایفا میکند. در مطالعه این مطلب با ما همراه شوید تا بیشتر در این مورد با هم گفتگو کنیم.
مفهوم اصطلاح تلیسه چیست؟
تلیسه گوساله مادهای است که در سن ۱۳ تا ۱۵ ماهگی به بلوغ جنسی میرسد و برای اولین بار آبستن میشود. پرورش تلیسهها از اهمیت ویژهای برخوردار است، زیرا هدف دامداران این است که این حیوانات در سن مناسب جفتگیری کرده و زایش کنند.
تلیسهها یکی از مهمترین گروههای گله در گاوداریهای شیری هستند. پرورش اصولی این حیوانات میتواند منجر به بهبود عملکرد تولید شیر در گاوهای بالغ و افزایش بازدهی اقتصادی گاوداری شود.
تفاوت تلیسه با گاو ماده
این پرسش که تفاوت گاو با تلیسه چیست میتواند برای عموم و حتی دامپروران تازهکار مطرح باشد .قبل از آنکه گوساله ماده به گاو مادر بالغ و دارای گوساله تبدیل شود به آن تلیسه میگویند. هنگامی که گوساله به سن بلوغ کامل رسیده و آماده جفتگیری و زایش است تلیسه محسوب میشود، اما زمانی که گوساله خود را به دنیا آورد گاو ماده محسوب شده و دیگر تلیسه نیست. یعنی تلیسه گاو مادهای است که هنوز گوساله نداشته باشد.
بهعبارت دیگر تلیسهها گاوهای مادهای هستند که هنوز زایمان نکردهاند و تا رسیدن به سن و وزن مناسب برای تولید مثل در مزرعه پرورش داده میشوند. هنگامی که تلیسه اولین گوساله خود را داشت، تبدیل به گاو میشود.
ویژگی های گوساله تلیسه چیست؟
هنگام انتخاب تلیسههای گاو گوشتی برای تولید گوسالههای بعدی، علاوه بر ظاهر، باید به پنج معیار مهم زیر نیز توجه کرد:
نژاد: تلیسههایی را انتخاب کنید که از خانوادههای مادری باسابقه و اصیل باشند. این تلیسهها معمولاً زودتر به بلوغ میرسند، زودتر باردار میشوند و گوسالههای سنگینتری نیز به دنیا میآورند. نژاد گاو تأثیر زیادی بر عملکرد تولید مثلی و تولید شیر گاو دارد. بنابراین باید تلیسههایی را انتخاب کنید که از نژادهای مادری اصیل باشند تا مطمئن شوید که عملکرد خوبی خواهند داشت.
رفتار: تلیسههایی را انتخاب کنید که خلق و خوی آرام و مطیعی داشته باشند. این تلیسهها برای کار با انسان و سایر گاوها مناسبتر هستند. خلق و خوی گاو میتواند بر مدیریت گله تأثیر بگذارد. بر این اساس بهتر است تلیسههایی را انتخاب کنید که خلق و خوی رام داشته باشند تا کار با آنها آسانتر باشد.
توانایی تولید شیر: اینکه میزان توانایی تولید شیر در تلیسه چیست بسیار اهمیت دارد. تلیسههایی را در زمان خرید انتخاب کنید که پتانسیل تولید شیر مناسبی برای سیستم تولید شما داشته باشند. تولید شیر زیاد ممکن است به منابع غذایی بیشتری نیاز داشته باشد و بر باروری تأثیر منفی بگذارد. تولید شیر گاو به منابع غذایی و مدیریت مناسب نیاز دارد. تلیسههایی را انتخاب کنید که پتانسیل تولید شیر بالایی برای مجموعه شما داشته باشند.
توانایی زایمان بدون کمک: هنگام خرید تلیسه، مواردی را انتخاب کنید که از نژاد گاوهایی باشند که مشکلات زایمان کمی داشته یا اصلاً مشکلی ندارند. زایمان دشوار بر سلامت و باروری گاو تأثیر منفی میگذارد.
اندازه ایده آل در زمان بلوغ: تلیسههایی را بخرید که از نظر اندازه متناسب با سیستم تولید شما باشند. گاوهای بزرگ اغلب برای حرکت در محیطهای ناهموار یا کوهستانی مشکل داشته و بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات سلامتی هستند. اندازه گاو می تواند بر عملکرد تولید مثلی، تولید شیر و سلامت گاو نیز تأثیر بگذارد. تلیسههایی را انتخاب کنید که از نظر اندازه متناسب با سیستم تولید شما باشند.
نکات مهم در پرورش و نگهداری تلیسه چیست؟
نکات مهم در پرورش و نگهداری تلیسه، علاوه بر موارد پرورشی، به زمان زایمان و نگهداری تلیسه پس از نمربوط شده و به طور خلاصه عبارتند از:
تلیسهها هنگام زایمان باید حداقل دو بار در روز و در صورت امکان بیشتر تحت نظر باشند. اگر گوساله ظرف چهار ساعت پس از ظاهر شدن کیسه آب به دنیا نیاید، باید به تلیسه برای زایمان آسانتر کمک کرد. کمک به موقع میتواند از مرگ، فلج زایمان و پرولاپس رحم در تلیسهها جلوگیری کند. اغلب این پرسش مطرح است که زمان مناسب برای کمک به زایمان تلیسه چیست؟
تصمیم به کمک به تلیسه باید بر اساس موقعیت گوساله گرفته شود. اگر وضعیت گوساله هنگام زایمان طبیعی به نظر نمیرسد، باید بلافاصله کمک لازم صورت گیرد.
اگر زایمان به طور طبیعی پیش میرود، تلیسه را برای حدود یک ساعت به حال خود رها کنید. اما اگر بعد از گذشت یک ساعت پیشرفت واقعی صورت نگرفت، ممکن است نیاز به کمک باشد. اگر تلیسه ضعیف یا خسته به نظر میرسد نیز باید بلافاصله در زایمان دخالت و به گوساله برای انجام آن کمک کرد. در صورت بروز مشکل در زایمان، زایمان بریچ یا ضعف تلیسه، باید با دامپزشک تماس بگیرید.
گاوهای جوان پس از زایمان دشوار ممکن است گوسالههای خود را رها کنند. برای جلوگیری از این امر، باید گاو و گوساله را در یک فضای کوچک نگه داشت تا گاو گوساله را بپذیرد، به گوساله شیر داده و از آن مراقبت کند.
همچنین گاوهای جوان برای تولید شیر کافی و باردار شدن مجدد به تغذیه مناسب پس از زایمان نیاز دارند و باید به اندازه کافی علوفه با کیفیت بالا دریافت کنند تا بتوانند شیر تولید کرده و همزمانوزن خود را نیز حفظ کنند.
گاوهای بالغ معمولاً پس از زایمان سریعتر از گاوهای جوان باردار میشوند. این به این دلیل که به اندازه کافی مواد مغذی برای تولید شیر و بارداری مجدد دارند.
به طور کلی، گاوها باید در شرایط بدنی متوسط زایمان کنند تا بتوانند به طور موثر شیر تولید کنند و مجددا باردار شوند.
بهترین زمان خرید و کشتار تلیسه چیست؟
تلیسههای گوشتی ۳۰ تا ۴۲ ماهه شرایط لازم برای بهترین کیفیت گوشت را دارند. آنها دارای پوشش چربی ضخیمی روی گردن، پشت، دنده ها، کمر و ران هستند. سینه، پهلوها و کیسه بیضه یا پستان پر و متورم به نظر میرسد و ماهیچهها بسیار سفت هستند.
نحوه تشخیص گوساله تلیسه
اگر بهتازگی وارد دنیای دامپروری و نگهداری گاوها شدهاید، تشخیص گاوهای نر، گاوهای گوساله، گاوهای ماده و تلیسهها میتواند برای شما گیج کننده باشد. تلیسهها از نظر ظاهری شبیه گاوهای ماده هستند، اما فاقد ویژگیهای بالغ گاوهای ماده مانند باسن برجسته و میان تنه ضخیم هستند.
سخن آخر
تلیسه چیست؟ تلیسه گاو ماده جوانی است که هنوز گوساله ای به دنیا نیاورده است. تلیسهها معمولاً از نظر ظاهری شبیه گاوهای ماده، اما فاقد ویژگیهای بالغ گاوهای ماده مانند باسن برجسته و میان تنه فربه و ضخیم هستند. تلیسهها را میتوان برای تولید گوشت پرورش داد.
آنها نقش مهمی در صنعت دامپروری ایفا میکنند. همچنین پس از تولید مثل به گاو تبدیل شده و برای تولید محصولات غذایی مانند شیر و گوشت پرورش داده میشوند.
سوالات متداول:
در ادامه به سوالات پر تکرار در رابظه با گوساله تلیسه پاسخ میدهیم:
آیا گوشت تلیسه بهتر است یا گوساله نر؟
ویژگیهای کیفی، لطافت و ارزش گوشت گاو تا حدی مشابه گوساله و تلیسه است. قیمت گاو و همچنین قیمت خرده فروشی گوشت گاو در رده بالایی است، اما بسیاری گوشت تلیسه را بهدلیل جوان و زودپز بودن ترجیح میدهند و به همین دلیل قیمت آن قدری بالاتر است.
چرا گوشت تلیسه گران تر است؟
لطافت گوشت، طعم لذیذ، کوتاه بودن زمان پخت و بالا بودن درصد پروتئین تشکیل دهنده گوشت در قیمت آن موثر است. تلیسه به دلیل داشتن همه این ویژگیهای مثبت با استقبال بالاتری از طرف عموم روبرو بوده و به همین دلیل نیز گوشت آن گرانتر است.
منابع: farmprogress – beef2live